Susza jest podstawowym czynnikiem obniżającym plony. Niestety, w ciągu ostatnich lat klimat w Polsce ociepla się i osusza. Dodatkowo, silna eksploatacja gleb i intensywne nawożenie chemiczne wraz z suszami sprawiły, że poziom wód gruntowych i zdolności retencyjne gleb wciąż się obniżają. Właściwe nawożenie upraw w czasie suchych lat jest niezmiernie ważne, a jednocześnie bardzo trudne. Odpowiednia dostępność składników odżywczych i wody dla roślin zależy od opadów, poziomu wód gruntowych i jakości gleby – jej własności sorpcyjnych, strukturalnych i chemicznych. Nie mamy wpływu na ilość opadów i poziom wód gruntowych, jednak na jakość gleby na swoim polu możemy i powinniśmy wpływać. Taki właśnie jest cel Projektu Gleba.
Jak zminimalizować wpływ suszy na plony? Grunt to dobra gleba!
Jeśli spodziewamy się suchego sezonu, musimy dobrze zaplanować dobór upraw i zagospodarowanie stanowiska. Należy dobrze poznać właściwości gleby, aby wiedzieć, jakie parametry należy poprawić i jakie nawozy zastosować. Pozwoli to na duże oszczędności i poprawę opłacalności upraw. Kluczowe jest dopasowanie ilości i rodzaju nawozów do ilości wody i rodzaju gleby, ponieważ w czasie suszy odpowiednie proporcje makro- i mikroelementów pozwalają roślinom lepiej wykorzystać dostępną wodę. Nawożąc „na ślepo” ryzykujemy niepotrzebne koszty i narażenie roślin na jeszcze większy stres związany z suszą. Kluczem do sukcesu jest dokładne zbadanie jakości gleby na danym polu i opracowanie szczegółowego planu nawozowego na dany sezon. Dzięki temu można zminimalizować straty i osiągnąć wysokie plony.
Jakie parametry gleby są ważne dla nawożenia podczas suszy?
1. Po pierwsze - uziarnienie gleby
Właściwa struktura gleby jest kluczowa dla jej zdolności sorpcyjnych, czyli możliwości wchłaniania i zatrzymywania roztworu glebowego. Uziarnienie gleby wpływa też na ukorzenienie roślin, a w efekcie na ich zdolność pobierania wody z głębszych warstw. Na przykład: gleby piaszczyste są drobnoziarniste, przewiewne i słabo zatrzymują wodę. Mają też mało próchnicy. Należy więc dążyć do poprawy ich zasobności w związki próchnicze i poprawiające retencję. Tu mogą okazać się użyteczne nawozy humusowe (zawierające np. humian potasu), które poprawiają strukturę gleby i przyswajalność nawozów, a także preparaty zeolitowe (np. klinoptylolit), które zwiększają jej zdolność do zatrzymywania wody. Z kolei np. gleby gliniaste mają zupełnie inne uziarnienie i strukturę, dlatego w ich przypadku sposób kondycjonowanie będzie polegało na innych zabiegach.
2. Po drugie - zawartość próchnicy w glebie
Próchnica jest kluczowym składnikiem gleby. Stanowi „magazyn” wody i składników odżywczych, a także środowisko rozwoju mikrobioty glebowej. Gleby zasobne w próchnicę dają uprawom większe szanse na przetrwanie suszy, niż gleby ubogie w próchnicę. Gleba pozbawiona próchnicy zyska na nawożeniu dobrymi preparatami humusowymi. Na glebie bogatej w próchnicę taka inwestycja może nie być konieczna. Warto przed sezonem przeprowadzić odpowiednią analizę, aby uniknąć niepotrzebnych kosztów.
3. Po trzecie - odczyn, czyli pH gleby
Odczyn roztworu glebowego ma zasadniczy wpływ na przyswajalność nawozów przez rośliny. Nawet najlepiej zbilansowany nawóz nie zostanie wykorzystany przy nieodpowiednim pH gleby. W czasie suszy problem jeszcze się pogłębi, dlatego optymalizacja pH gleby jest niezbędna. Po zbadaniu pH stanowiska można rozważyć np. wapnowanie lub inne zabiegi regulujące odczyn gleby.
4. Po czwarte – zasobność gleby w składniki pokarmowe
Przyswajalność nawozów przez rośliny w czasie suszy zależy od proporcji i dostępności wszystkich składników w roztworze glebowym. Właściwe proporcje potasu, fosforu, azotu, magnezu i wapnia pozwolą roślinom na wzmocnienie ich mechanizmów adaptacyjnych, lepsze ukorzenienie i oszczędne gospodarowanie wodą. Jednak aby dostosować skład mieszanki nawozowej do stanowiska i uprawy, trzeba najpierw wiedzieć, jakie składniki gleba już posiada, a jakich jej brakuje. Bez tego układanie planu nawożenia będzie tylko zgadywaniem. Nie opłaca się używać składników, w które gleba już jest bogata, albo inwestować w nawozy, które na danej glebie okażą się dla roślin nieprzyswajalne.
Podsumowując – w czasie suszy jakość gleby ma jeszcze większe znaczenie dla upraw i plonów, niż przy optymalnych warunkach wodnych. Nawożenie musi być także precyzyjnie dostosowane do rodzaju gleby i gatunku rośliny uprawnej. Dzięki Projektowi Gleba możesz dokładnie poznać parametry gleby na swoich polach i ułożyć racjonalny i wydajny plan nawożenia, który pozwoli na osiągnięcie dobrych plonów nawet w czasie suchych lat.
